Czym jest "stal do kontaktu z żywnością"?
Termin "stal do kontaktu z żywnością" to nie slogan marketingowy, lecz precyzyjna kategoria techniczna. Oznacza materiał, który w kontakcie z produktami spożywczymi nie wchodzi z nimi w reakcje chemiczne.
Kluczowe jest to, aby stal:
- Nie zmieniała smaku ani zapachu żywności.
- Nie uwalniała do pożywienia żadnych składników (migracja).
- Była całkowicie odporna na korozję powodowaną przez sam produkt.
Mówiąc wprost - chodzi o biologiczną i chemiczną obojętność. I właśnie tutaj swoje zalety ujawniają austenityczne stale nierdzewne.
Zaufanie w przemyśle spożywczym opiera się na certyfikatach. W Polsce kluczowym dokumentem dopuszczającym materiał do kontaktu z żywnością jest atest PZH (wydawany przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny).
Posiadanie tego atestu potwierdza, że dany wyrób stalowy (np. blacha, rura czy zbiornik) został przebadany i jest bezpieczny. Na poziomie europejskim nadrzędnym aktem prawnym jest Rozporządzenie (WE) nr 1935/2004, które określa ogólne zasady dla wszystkich materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Wysokiej jakości stal nierdzewna - jak gatunek 304 czy 316 - bez problemu spełnia te rygorystyczne wymagania. Tego rodzaju stal nierdzewna dostępna jest na przykład w hurtowni stali https://stainlesseurope.pl/.
Kluczowe cechy stali w branży spożywczej
Sama zgodność z normami to nie wszystko. Stal w zakładzie produkcyjnym musi wytrzymać trudne warunki operacyjne.
1. Odporność na kwasy organiczne i sole
Przemysł spożywczy jest środowiskiem agresywnym chemicznie. Soki owocowe (kwas cytrynowy), nabiał (kwas mlekowy), warzywa (np. kwas szczawiowy), a także solanki, marynaty i konserwanty - wszystko to stanowi wyzwanie dla metalu.
- Stal 304 (1.4301): To podstawowy i najpopularniejszy wybór. Doskonale radzi sobie z większością kwasów organicznych. Jest powszechnie stosowana w przetwórstwie mleka, browarnictwie czy produkcji napojów.
- Stal nierdzewna 316 (1.4401/1.4404): To wersja "premium". Dzięki dodatkowi molibdenu (Mo), wykazuje drastycznie wyższą odporność na korozję wżerową, szczególnie w obecności chlorków - czyli soli kuchennej, solanek i twardej wody. Stal nierdzewna 316 w przemyśle spożywczym jest niezastąpiona tam, gdzie przetwarzane są produkty o wysokiej zawartości soli, jak zakłady mięsne, produkcja serów czy przetwórstwo ryb.
To jedna z najważniejszych zalet operacyjnych. Stal nierdzewna posiada idealnie gładką, nieporowatą powierzchnię. W przeciwieństwie do drewna czy niektórych tworzyw, nie ma mikroporów ani szczelin, w których mogłyby gromadzić się resztki produktu i rozwijać kolonie bakterii (tzw. biofilm).
Ta gładkość sprawia, że stal jest niezwykle łatwa do umycia. Co więcej, jest w pełni odporna na standardowe procedury czyszczenia CIP (Cleaning in Place), które obejmują:
- Mycie gorącą wodą lub parą (sterylizacja).
- Stosowanie silnych detergentów zasadowych (np. ługu sodowego) do usuwania tłuszczu.
- Płukanie kwasami (np. kwasem azotowym) w celu usunięcia osadów mineralnych.
Gdzie stal nierdzewna pracuje najciężej?
Gdy wiemy już "dlaczego", spójrzmy "gdzie". Przykłady zastosowań stali kwasoodpornej w sektorze rolno-spożywczym są wszechobecne:
- Silosy i zbiorniki magazynujące: Odporność na korozję atmosferyczną i obojętność chemiczna są kluczowe przy przechowywaniu ziarna, mleka, soków czy olejów.
- Linie produkcyjne: Blaty robocze, mieszalniki, krajalnice, pasteryzatory, tunele chłodnicze - każdy element mający bezpośredni kontakt z produktem jest wykonany ze stali nierdzewnej.
- Maszyny rolnicze: Już na etapie zbioru (np. w kombajnach do warzyw) czy wstępnego przetwarzania (sortowniki, myjki) stal nierdzewna gwarantuje, że produkt nie jest zanieczyszczany metalem.
- Instalacje (rurociągi, zawory): Cały system transportu płynów (mleka, soków, piwa) opiera się na rurach nierdzewnych spawanych metodą TIG, co zapewnia idealnie gładką spoinę wewnętrzną.
Wybór stali kwasoodpornej 304 lub 316 w produkcji żywności to nie koszt - to fundamentalna inwestycja w bezpieczeństwo produktu, zgodność z prawem i efektywność operacyjną.
Niezależnie od tego, czy budowane są potężne silosy, czy skomplikowane linie procesowe, fundamentem jest jakość samego surowca. Wybór doświadczonej hurtowni stali nierdzewnej gwarantuje, że dostarczony materiał - czy to w formie blach, rur czy prętów - będzie w 100% zgodny z deklarowanym gatunkiem i będzie posiadał wszystkie niezbędne atesty, w tym kluczowy atest PZH. To podstawa, na której buduje się zaufanie konsumentów.
